pojazd

Ze względu na złożone uwarunkowania problemy recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji są złożone i nie są dotychczas nigdzie całkowicie rozwiązane. Na konieczność utworzenia sieci recyklingu wpływ mają różnorodne czynniki.

Podstawową ich grupa są czynniki ekonomiczne, uzależnione od wzrostu gospodarczego, gdyż im społeczeństwo bogatsze, tym park samochodowy jest młodszy i większy. Rozwój motoryzacji sprzyja skróceniu cyklu życia pojazdu i stosunkowo młode samochody wycofywane są z rynku. Są one wartościowe dla recyklingu gdyż powodują opłacalność działalności stacji demontażu.

Równie istotny jest czynnik administracyjno – prawny, ponieważ przepisy nakładają obowiązek tworzenia sieci recyklingu. Znaczenie ma także czynnik socjologiczny wiążący się z mentalnością społeczną, a także świadomością ekologiczną. Natomiast czynnik techniczny wskazuje na konieczność wycofania z ruchu dużej liczby pojazdów ze względu na ich zaawansowany wiek. Nie bez znaczenia jest również presja społeczności międzynarodowej, a zwłaszcza krajów Unii Europejskiej.

Ogniwami sieci recyklingu są punkty zbierania pojazdów, stacje demontażu oraz strzępiarki (młyny przemysłowe).

Zadaniem punktu zbierania pojazdów jest zapewnienie zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji i odpadów z nich powstających oraz bezpiecznego ich przechowywania. W tym przedsiębiorstwie nie można usuwać z samochodów żadnych substancji ani elementów wchodzących w skład pojazdu. W zakładzie tego typu pojazdy magazynuje się i zabezpiecza przedmioty wyposażenia oraz części pojazdów przeznaczone do ponownego użycia przed uszkodzeniem. Wymagania co do punktu zbierania pojazdów szczegółowo określone są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 12 października 2005 r. w sprawie wymagań dla punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Osoba prowadząca taki punkt zobowiązana jest do przyjęcia wszystkich pojazdów przeznaczonych do złomowania, posiadających cechy identyfikacyjne, oraz wystawić zaświadczenie o demontażu lub zaświadczenie o przyjęciu niekompletnego pojazdu, a następnie przechowywać samochód do czasu transportu do stacji demontażu. Transport ten jest zwykle przeprowadzany grupami w celu ograniczenia kosztów.

Podstawowym zadaniem stacji demontażu jest działanie polegające na przekazywaniu części materiałów oraz odpadów do podmiotów stanowiących kolejne ogniwa procesu. Przekazanie to musi się odbywać zgodnie z zasadami ochrony środowiska. W stacjach demontażu mają miejsce takie operacje technologiczne jak:

– dostawa i wyładunek samochodu,
– składowanie przejściowe,
– osuszanie samochodu z płynów eksploatacyjnych,
– usuwanie substancji niebezpiecznych,
– demontaż samochodu,
– odzysk części i materiałów na surowce wtórne,
– rozdrobnienie lub prasowanie karoserii,
– składowanie materiałów przeznaczonych do wykorzystywania lub unieszkodliwiania,
– przygotowanie do transportu poza stację odzyskanych surowców wtórnych i odpadów, magazynowanie i sprzedaż części zamiennych.

W zależności od sposobu organizowania demontażu wyróżniamy demontaż gniazdowy, polegający na rozkładaniu pojazdu przez jeden zespół pracowników w jednym miejscu. System stosowany jest w małych przedsiębiorstwach, charakteryzuje się dużą elastycznością, gdyż pozwala na zmianę tempa i zakresu demontażu w zależności od typu samochodu. Natomiast jego wadą jest zaangażowanie znacznej siły roboczej, w przeciwieństwie do demontażu taśmowego. Ten typ demontażu jest częściowo oparty na automatyzacji linii rozbiórki. Proces przebiega płynnie niezależnie od marki i typu samochodu i zabiera podobną ilość czasu.

Strzępiarka jest młynem przemysłowym, który w bardzo krótkim czasie rozdrabnia całą karoserię samochodu. Istnieje również możliwość równoczesnego oddzielenia frakcji lekkiej oraz jej oczyszczenia. Minimalne wymagania dla młynów przemysłowych podobnie jak dla punktów zbierania pojazdów zawarte są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 12 października 2005 r. Dz. U. 2005 r. Nr 214 poz. 1807 2005 r.

Aby wydzielić frakcję metali żelaznych w strzępiarkach stosowana jest metoda magnetyczna, dla frakcji metali nieżelaznych metoda elektrodynamiczna, natomiast dla frakcji tworzyw sztucznych, szkła i innych materiałów metoda mechaniczno ? pneumatyczna. W zależności od sposobu dokonywania demontażu możemy wyróżnić trzy typy sieci recyklingu.

System jednostopniowy jest to system pomijający punkty zbioru samochodów wycofanych z eksploatacji oraz stacje demontażu. Polega na bezpośrednim oddawaniu wyeksploatowanych pojazdów do młynów przemysłowych. Bezpośrednio do strzępiarki można dostarczać jedynie pojazdy odpowiednio wcześniej osuszone i pozbawione materiałów niebezpiecznych. Kolejnym etapem jest rozdrobnienie karoserii i posegregowanie pozostałości na złom żelazny, nieżelazny oraz frakcję lekką. Strzępiarki działające w Polsce pozwalają jedynie na wyodrębnienie stopów żelaza (70%) i frakcji lekkiej (30%). Kolejną ich wadą jest fakt, że pojazdy przed strzępieniem nie są osuszane oraz nie usuwa się z nich materiałów niebezpiecznych. W związku z czym uzyskana frakcja lekka nie może być dalej przetwarzana. System ten jest mało efektywny i z tego powodu nie jest stosowany w krajach Unii Europejskiej.

W systemie dwustopniowym wszystkie samochody przeznaczone do złomowania trafiają do stacji demontażu, a następnie przekazywane są do strzępiarek. W stacjach wykonuje się demontaż zarówno ręcznie jak i maszynowo, w ten sposób jednocześnie odzyskuje części się oraz podzespoły do ponownego wykorzystania, co jest pierwszym założeniem tego systemu, kolejnym zaś jest przetworzenie całości.
W przeciwieństwie do systemu jednostopniowego najpierw przetwarza się poszczególne frakcje materiałowe, a następnie pozostałość samochodu.

W systemie trzystopniowym obok stacji demontażu i strzępiarek występuje także punkt odbioru pojazdów, który przyjmuje i przechowuje pojazd przeznaczony do złomowania. Punkty te zlokalizowane są w ten sposób by umożliwić zbiórkę pojazdów z większego obszaru geograficznego. Zadaniem tego punktu jest zwiększenie efektywności działania stacji demontażu.

Andrzej Głaz, Piotr Głaz, Małgorzata Hojdak

Źródło: Ekogroup.info – Ekologia i Recykling